Uzroci ortodontskih nepravilnosti
Uzroci koji ometaju pravilan razvoj zuba i vilica su brojni te su zato nepravilnosti česte.Mogu se podijeliti na dvije grupe: endogene (unutrašnje) i egzogene (spoljašnje).
U grupu endogenih uzroka najvažniju ulogu ima naslijeđe, hormonalna disfunkcija i razne bolesi kao što je rahitis koji je uzrok mnogih i vrlo teških nepravilnosti. U obzir dolaze i druge infektivne i dječije bolesti koje utiču na skeletni sistem i nepovoljan razvitak.
Egzogeni uzroci mogu se takođe podijeliti na dvije grupe: prenatalne i postnatalne.
Tok embrionalnog razvitka bitno zavisi od trudnoće i zato je taj period razvitka po prirodi osjetljiv.
Za vrijeme trudnoće oboljenja majke, poremećaj u ishrani, prevelika upotreba alkohola, nikotina, štetni uticaji stvoreni zračenjem , mogu uticati na razvitak ploda i razvitak vilica.
Od spoljašnjih uticaja koji poslije rođenja utiču na nepravilan razvoj zuba i vilica ističu se loše navike.
Najčešće loše navike su sisanje prsta, nepravilna funkcija disanja – disanje kroz usta i nepravilna funkcija jezika kao etimološki faktor.
Loša navika-sisanje palca
Ukoliko potraje duži vremenski period mijenja napetost mišića usana i obraza, mijenja položaj jezika, uzrokuje povećan negativan pritisak u ustima. Način na koji djete postavlja prstić odrediće oblik deformiteta. Prostor između gornjih i donjih zuba koji će formirati prst dozvoliće jeziku da se u njega interponira što će značajno pogoršati deformitet i jako otežati samu terapiju. Odvikavanje od ove navike predstavlja veliki problem. Psiholozi nikako ne odobravaju prisilne metode. Možda je najbolje prevenirati ovu naviku da djetetu u zamjenu ponudite cuclu anatomskog oblika koju ćete lako ukinuti sa šest mjeseci starosti.
Kod jednog broja djece može se primjetiti pojava tikova kao što je grickanje usne, grickanje obraza, nokta, olovke itd.
Nepravilna funkcija disanja-disanje kroz usta
Gornja vilica nije samo krov usne duplje već je i pod nosne duplje. Uskosti gornje vilice odražavaju se i u nosnoj duplji što može otežati pravilan način disanja (disanje kroz nos). Radna sposobnost ovakvih osoba je manja kao i sposobnost koncentracije. Ovakva djeca su obično slabiji đaci. Djeca sa disanjem kroz usta su najčešće blijeda, crte lica su bezizrazne, oči bez sjaja.
Disanje kroz usta može biti posledica ne samo loše navike već i zato što mogu postojati objektivni uzročnici koji dovode do ovakvog načina disanja, Najčešći uzrok disanja kroz usta leži u nedovoljnoj prohodnosti gornjih vazdušnih puteva postojanja adenoidnih vegetacija, devijacija septuma nosa, polipa, alergijskih manifestacija na nosnoj sluznici, visokog gotskog nepca i dr.
Kod disanja kroz usta usne su manje-više otvorene, zato u usnoj duplji ne može postojati negativan pritisak koji bi pomogao spuštanje nepca. Jezik pada u donju vilica i tako izostaje njegova uloga u oblikovanju gornje vilice koja će zato ostati uzana i manja.
Nepravilna funkcija jezika –kao etiološki faktor
Jezik predstavlja pljosnati sluznički – mišićni organ koji je veoma pokretljiv i lako mijenja svoj oblik. On pomaže pri govoru, žvakanju i gutanju.
Nepravilna funkcija jezika može se manifestovati kod nepravilnog gutanja čime se značajno remeti biomehanička ravnoteža ove regije, što za vrijeme rasta i razvoja može da dovede do morfoloških nepravilnosti okolnih anatomskih struktura: položaja zuba, oblika zubnih lukova, oblika tvrdog nepca, položaja mandibule itd.
Infatilno gutanje se manifestuje time da pri gutanju ne dolazi do kontakta između alveolarnih rubova, jer se između njih interponira jezik. Infatilno gutanje treba smatrati nepravilnim ukoliko se ono zadrži i nakon kompletiranja mliječne denticije.
Drugi način ispoljavanja nepravilne funkcije jezika je njegovo tiskanjeiI van akta gutanja. Po mnogim autorima ova loša navika može biti uzrok otvorenog zagrižaja. Lokalizacija otvorenog zagrižaja zavisiće od toga u kojoj regiji zubnog luka dolazi do tiskanja jezika.
Svaki pedodont i polivalentni stomatolog mora voditi računa o značaju aproksimalnog karijesa za nastanak ortodontskih nepravilnosti. Aproksimalni karijes dovodi do defekta u morfologiji zuba što ima za posljedicu smanjivanje veličine potporne zone i nastanku sekundarne tjeskobe.
Ekstrakcija svakog zuba bilo prevremena ekstrakcija mliječnog ili stalnog u period rasta i razvoja orofacijalnog sistema odražava se negativno na rast Iirazvoj ovog područja i dovodi do manjeg ili većeg migriranja susjednih zuba i njihovog naginanja, čime susjedni zubi zauzimaju raspoloživi prostor namijenjen zubu zamjeniku.
Kada govorimo o etiološkim faktorima ortodontskih nepravilnosti, njihovoj povezanosti i posledicama koje izazivaju treba naglasiti značaj pravilne okluzije za čitav orofacijalni sistem. Značaj pravilne okluzije leži u činjenici da ona zajedno sa pravilnom morfologijom i funkcijom kao i drugim elementima stomatognatog sistema omogućava funkcionalni optimum kompletne regije. Gledano u perspektivi to daje garanciju za dugotrajno funkcionisanje orofacijalnog sistema uz minimalno “habanje”.
